Pim van Lommel, die bekend geworden is door zijn onderzoek naar bijna-dood ervaringen, geeft een definitie:
Volgens mijn definitie is een bijna-dood ervaring (BDE) de (gemelde) herinnering van alle indrukken tijdens een bijzondere bewustzijnstoestand, met enkele specifieke elementen zoals het ervaren van een tunnel, het licht, een levenspanorama, het ontmoeten van overleden personen of het warnemen van de eigen reanimatie. Deze bijzondere bewustzijnstoestand kan optreden tijdens een hartstilstand, dus tijdens een periode van klinische dood, maar ook bij een ernstige ziekte of zonder duidelijke medische oorzaak. Deze ervaring veroorzaakt nagenoeg altijd ingrijpende en blijvende veranderingen in de levenshouding, waarbij de angst voor de dood meestal verdwijnt.
In een van haar boeken somt Kübler-Ross drie elementen op die telkens terugkomen bij stervenden. (1) Als we het fysieke lichaam verlaten, is er een volkomen afwezigheid van angst of paniek. We zijn ons scherp bewust van wat mensen die bij ons lichaam staan. (2) We nemen ook de omgeving waar, de plaats waar we gestorven zijn. Vanaf ongeveer een meter afstand zien we wat er zich rondom ons allemaal afspeelt. (3) We ervaren ons tweede, etherisch lichaam, daarin bestaat geen pijn, zijn geen handicaps. Dit lichaam bestaat uit psychische energie. Als we definitief gestorven zijn nemen we een andere vorm aan, de vorm die we al hadden vóór onze geboorte zullen we ook na onze dood hebben.
De Amerikaanse arts en onderzoeker van bijna-doodervaringen Jeffrey Long heeft wat meer stappen onderscheiden in wat er gebeurt bij een bijna-dood ervaring. Hij merkt daarbij op dat er geen twee ervaringen geheel identiek zijn, maar volgende elementen komen wel vaak voor:
Het bewustzijn verlaat het fysieke lichaam
Versterkte waarneming
Intense en over het algemeen positieve emoties
Een tunnel in of door gaan
Een mystiek of schitterend licht tegenkomen
Andere wezens tegenkomen, hetzij mystieke wezens, hetzij overleden familieleden of vrienden
Een gevoel van verandering van tijd of ruimte
Levensoverzicht
Ontmoeting met onwereldse (‘hemelse’) gebieden
Speciale kennis opdoen
Een grens of barrière tegenkomen
Een terugkeer naar het lichaam, vrijwillig of onvrijwillig.
We bekijken hieronder enkele getuigenissen die deze ‘stappen’ illustreren. Ik geef slechts enkele, meestal korte, verhalen weer. Elders vindt men veel meer en uitgebreider getuigenissen. In een eerste getuigenis komen verschillende van de genoemde aspecten voor. Het gaat over het verlaten van het fysieke lichaam, een tunnel, mystiek licht, levensoverzicht, bekenden tegenkomen en terug moeten.
Ik zweefde naar het plafond. Ik kon iedereen rond het bed heel duidelijk zien, zelfs mijn eigen lichaam. Ik vond het vreemd dat ze overstuur waren over mijn lichaam. Het ging goed met me en ik wilde dat ze dat wisten, maar er leek geen manier te zijn om het ze te laten weten. Het was alsof er een sluier of een scherm tussen mij en de anderen in de kamer hing. Ik werd me bewust van een opening, als ik het zo mag noemen. Het leek langgerekt en donker, en ik begon erdoorheen te zoomen. Ik was verbaasd, maar ook opgetogen. Ik kwam uit deze tunnel in een rijk van zachte, stralende liefde en licht. De liefde was overal. Het omringde me en leek door te dringen tot in mijn diepste wezen. Op een gegeven moment werden mij de gebeurtenissen in mijn leven getoond, of zag ik ze. Ze bevonden zich in een soort uitgestrekt panorama. Dit alles is echt onbeschrijfelijk. Mensen die ik kende die waren overleden, waren hier bij me in het licht – een vriend die op de universiteit was overleden, mijn grootvader en een oudtante, onder anderen. Ze waren blij en straalden. Ik wilde niet terug, maar er werd me verteld dat ik toch moest, door een man in het licht. Er werd me verteld dat ik nog niet had afgemaakt wat ik in het leven moest doen. Ik kwam met een plotselinge schok terug in mijn lichaam.